Rozkazem Komendy Okręgu z dnia 22 września 1944 roku został utworzony I P.S.P. w liczbie 1283 żołnierzy a łącznie z pocztem 1580 żołnierzy. Skład dowództwa stanowili: dowódca mjr. BOROWY, z-ca dowódcy rtm.. Michał WOJCIECHOWSKI pseud. PROFESOR, oficer organizacyjny wywiadu i I adiutant pułku kpt. Jan CIEŚLAK pseud. MACIEJ, drugi adiutant por. Szymon PYRĆ pseud. JASKÓŁKA. Pułk składał się z czterech batalionów pod dowództwem: 1.baon d-ca por. Wojciech LIPCZEWSKI pseud. ANDRZEJ 2.baon d-ca kpt. Julian KRZEWICKI pseud. FILIP 3.baon d-ca por. Mieczysław PRZYBYLSKI pseud. MICHAŁ 4.baon d-ca mjr. Julian ZAPAŁA pseud. LAMPART. Łącznie I P.S.P. Inspektorat I rezerwa liczyła 32000 ludzi, z czego miała powstać dywizja pod dowództwem generała OLBRYCHTA pseud. OLZA. Zasięgiem działania I P.S.P. obejmował obszar całego Podhala od Babiej Góry po Gorlice włącznie.
I P.S.P. wykazał się w okresie swojego istnienia bardzo ożywioną działalność bojową na terenie całego Podhala. Wynikiem akcji bojowych żołnierzy I P.S.P. było zgrupowanie przez okupanta na tym terenie wyborowego wojska niemieckiego łącznie z policją niemiecką w sile 50 000 ludzi oraz liczne tablice ostrzegające przed niebezpieczeństwem, jakie groziło na Podhalu okupantowi ze strony polskiego podziemia. Żołnierze I P.S.P. walczyli nie tylko na terenie Podhala, ci, którzy znaleźli się poza granicami Ojczyzny również pięknymi zgłoskami zapisali swe imię jako uczestnicy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich czy Karpackich pod Tobrukiem, Dunkierką, Narwikiem i Monte Casino a także w I dywizji im. Tadeusza Kościuszki pod Lenino. I P.S.P. działający na terenie okupowanej ojczyzny w konspiracji został rozwiązany w dniu 18-ty stycznia 1945 roku rozkazem dowódcy pułku mjr. Adama STABRAWY pseud. BOROWY
W latach 1939-1945 w celu zorganizowania i dowodzenia podziemiem zostali przydzieleni na teren Podhala z rozkazu Komendy Głównej Z.W.Z. A.K. niżej wymienieni dowódcy: 1. mjr. Franciszek ŻAK ps. FRANEK – 1939-1941r. 2. kpt. Wacław SZYCKO ps. WIKTOR – 1941r. 3. mjr. Franciszek GALICA ps. RYŚ- 1942-1943r. 4. ppłk. Stanisław MIRECKI ps. WiT-POCiEJ-1943-1944r. 5. mjr. Adam STABRAWA ps. BOROWY- 1944-1945r inspektoratowi Nowy Sącz, kryptonim NIWA, podlegały cztery obwody: nowosądecki, gorlicki, limanowski, nowotarski, na których działały oddziały partyzanckie. W grudniu 1939 roku rozkaz zorganizowania na Podhalu oddziałów partyzanckich otrzymali: 1. kpt. Wacław SZYCKO ps. WIKTOR 2.por. Jan CIEŚLAK ps. MACIEJ 3. por. Władysław SZCZYPKA ps. LECH. Od września 1939 roku napływali na teren Podhala oficerowie, podoficerowie, żołnierze przeważnie z I P.S.P armii polskiej, celem zorganizowania przerzutów granicznych broni i innych środków niezbędnych do zorganizowania akcji bojowych i sabotaży przeciwko okupantowi. Byli to przeważnie żołnierze, którzy wrócili z kampanii wrześniowej. Pierwsze oddziały partyzanckie zostały uzbrojone bronią zgromadzoną i ukrytą w magazynach na terenie gminy Skrzydlna, w ilości: 186 KbK, kilkanaście skrzyń amunicji i granatów, kilka sztuk broni krótkiej, 9 rkm i 6 ckm, a pochodząca z rozbrojonego batalionu 156 I P.S.P. na Grodzisku dowodzonego przez mjr. RÓŻYCKIEGO i przekazana przez sierżanta Kazimierza CIEŚLAKA podziemiu. Następnie oddziały zostały uzbrojone zdobytą bronią w czasie walk z niemieckim okupantem. W roku 1943-1944 oddziały partyzanckie otrzymały broń zrzutową. Zrzuty odbywały się w okolicy góry Mogielnicy oraz miejscowości Szczawa powiat Limanowa.
Obwód Nowy Targ.
1. Oddział -d-ca por. Jan KABŁAK-ZIEMBICKI ps. HALNY
stan1+21 żołnierzy, czas dział. 1940 ter. Gorce.
Obwód Nowy Targ- oddziały partyzanckie.
Działalność na terenie: Gorce, Zakopane, Tatry przełęcz Jabłonowska,
Ochotnica, Chabówka, Obidowa.
1. Oddział -d-ca ppor. Jan Bolesław DUSZA ps. SZAROTA
stan 1+19 żołnierzy umundurowanych, którzy wrócili z frontu na Buflag w 1939r.
1+38 żołnierzy później
teren: Ludźmierz, Lasek, Rdzawka, Obidowa.
2. Oddział -d-ca kpt. Julian Zapała ps. LAMPART
z-ca d-cy por. Józef PRZEDZIMIERSKI ps. SOKÓŁ
stan 1+128 żołnierzy, czas działania 1943-1945
teren: Ochotnica, Gorce, Oddział składał się z kilku oddziałów partyzanckich
Obwodu Nowy Targ..
We wrześniu 1944roku przemianowany na IV batalion I P.S.P.
3. Oddział -d-ca Adam WINNICKI ps. PAZUR
stan 1+32 żołnierzy, czas działania 1944-1945
teren: Szczawnica i okolice.
4. Oddział- d-ca pchr. Kazimierz KARGE ps. BIAŁY
stan 1+50 żołnierzy, czas działania 1944-1945
teren: Czarny Dunajec i okolice
5. Oddział -d-ca por. Feliks PEREKŁADOWSKI ps. PRZYJACIEL
stan 1+39 żołnierzy, czas działania 1944-1945
teren: Chochołów, Witów i Słowacja.
6. Oddział -d-ca por. Tadeusz KOSMOWSKI ps. LAS
stan 1+28 żołnierzy, czas działania 1944-1945
teren: Nowy Targ.
Oddziały na Podhalu, które wchodziły w skład Z.W.Z. , a później A.K. walczyły z okupantem hitlerowskim od 1940r. do 18 stycznia 1945r. na terenie całego Podhala.
Były przygotowane oddziały, które przeprowadzały akcje sabotażowe i dywersyjne- szczególnie na drogach Chabówka – Nowy Sącz oraz Chabówka – Obidowa – Zakopane. Działały oddziały dywersyjne MACIEJA i LECHA.
Na wszystkich drogach były ostrzeżenia niemieckie: UWAGA BANDYCI
