W latach 1939-1945 w celu zorganizowania i dowodzenia podziemiem zostali przydzieleni na teren Podhala z rozkazu Komendy Głównej Z.W.Z. A.K. niżej wymienieni dowódcy: 1. mjr. Franciszek ŻAK ps. FRANEK – 1939-1941r. 2. kpt. Wacław SZYCKO ps. WIKTOR – 1941r. 3. mjr. Franciszek GALICA ps. RYŚ- 1942-1943r. 4. ppłk. Stanisław MIRECKI ps. WiT-POCiEJ-1943-1944r. 5. mjr. Adam STABRAWA ps. BOROWY- 1944-1945r inspektoratowi Nowy Sącz, kryptonim NIWA, podlegały cztery obwody: nowosądecki, gorlicki, limanowski, nowotarski, na których działały oddziały partyzanckie. W grudniu 1939 roku rozkaz zorganizowania na Podhalu oddziałów partyzanckich otrzymali: 1. kpt. Wacław SZYCKO ps. WIKTOR 2.por. Jan CIEŚLAK ps. MACIEJ 3. por. Władysław SZCZYPKA ps. LECH. Od września 1939 roku napływali na teren Podhala oficerowie, podoficerowie, żołnierze przeważnie z I P.S.P armii polskiej, celem zorganizowania przerzutów granicznych broni i innych środków niezbędnych do zorganizowania akcji bojowych i sabotaży przeciwko okupantowi. Byli to przeważnie żołnierze, którzy wrócili z kampanii wrześniowej. Pierwsze oddziały partyzanckie zostały uzbrojone bronią zgromadzoną i ukrytą w magazynach na terenie gminy Skrzydlna, w ilości: 186 KbK, kilkanaście skrzyń amunicji i granatów, kilka sztuk broni krótkiej, 9 rkm i 6 ckm, a pochodząca z rozbrojonego batalionu 156 I P.S.P. na Grodzisku dowodzonego przez mjr. RÓŻYCKIEGO i przekazana przez sierżanta Kazimierza CIEŚLAKA podziemiu. Następnie oddziały zostały uzbrojone zdobytą bronią w czasie walk z niemieckim okupantem. W roku 1943-1944 oddziały partyzanckie otrzymały broń zrzutową. Zrzuty odbywały się w okolicy góry Mogielnicy oraz miejscowości Szczawa powiat Limanowa.
Obwód Gorlice- oddziały partyzanckie
Działalność oddziałów w okolicach Ropy, Zagórza, Wysowej
1. Oddział- d-ca por. Władysław KUKLA ps. ZAGOSZCZ
stan1+9 żołnierzy, czas działania , grudzień 1939-sabotaże,
w roku 1943 przeniesiony do obwodu limanowskiego, teren: Zagorze
2. Oddział -d-ca ppor. Franciszek PASZEK ps. KMICIC
krypt. z-ca d-cy ppor. Bolesław KORYGA ps. ORLIK
ŻBIK stan 1+68 żołnierzy, czas działania 1942-1945
Teren: Płaszowa, Kamionka.
3. Oddział -d-ca por. Stanisław SIEMEK ps. ŚWIERK
lekarz w oddziale Władysław STIEBER ps. ZATOR
stan w 1945- 1+149 żołnierzy
czas dział.1942-1945 ter.: Szymbark, Zagórzany
4. Oddział -d-ca ppor. Feliks NOWAK ps. ŚMIAŁY
stan 1+28 żołnierzy, czas działania 1943-1945 teren: Łużnia
Oddziały na Podhalu, które wchodziły w skład Z.W.Z. , a później A.K. walczyły z okupantem hitlerowskim od 1940r. do 18 stycznia 1945r. Na terenie całego Podhala były przygotowane oddziały, które przeprowadzały akcje sabotażowe i dywersyjne- szczególnie na drogach Chabówka – Nowy Sącz oraz Chabówka – Obidowa – Zakopane. Działały oddziały dywersyjne MACIEJA i LECHA. Na wszystkich drogach były ostrzeżenia niemieckie: UWAGA BANDYCI
Tworzenie 1 PSP
Rozkazem Komendy Okręgu z dnia 22 września 1944 roku został utworzony I P.S.P. w liczbie 1283 żołnierzy a łącznie z pocztem 1580 żołnierzy. Skład dowództwa stanowili: dowódca mjr. BOROWY, z-ca dowódcy rtm.. Michał WOJCIECHOWSKI pseud. PROFESOR, oficer organizacyjny wywiadu i I adiutant pułku kpt. Jan CIEŚLAK pseud. MACIEJ, drugi adiutant por. Szymon PYRĆ pseud. JASKÓŁKA. Pułk składał się z czterech batalionów pod dowództwem: 1.baon d-ca por. Wojciech LIPCZEWSKI pseud. ANDRZEJ 2.baon d-ca kpt. Julian KRZEWICKI pseud. FILIP 3.baon d-ca por. Mieczysław PRZYBYLSKI pseud. MICHAŁ 4.baon d-ca mjr. Julian ZAPAŁA pseud. LAMPART. Łącznie I P.S.P. Inspektorat I rezerwa liczyła 32000 ludzi, z czego miała powstać dywizja pod dowództwem generała OLBRYCHTA pseud. OLZA. Zasięgiem działania I P.S.P. obejmował obszar całego Podhala od Babiej Góry po Gorlice włącznie.
I P.S.P. wykazał się w okresie swojego istnienia bardzo ożywioną działalność bojową na terenie całego Podhala. Wynikiem akcji bojowych żołnierzy I P.S.P. było zgrupowanie przez okupanta na tym terenie wyborowego wojska niemieckiego łącznie z policją niemiecką w sile 50 000 ludzi oraz liczne tablice ostrzegające przed niebezpieczeństwem, jakie groziło na Podhalu okupantowi ze strony polskiego podziemia. Żołnierze I P.S.P. walczyli nie tylko na terenie Podhala, ci, którzy znaleźli się poza granicami Ojczyzny również pięknymi zgłoskami zapisali swe imię jako uczestnicy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich czy Karpackich pod Tobrukiem, Dunkierką, Narwikiem i Monte Casino a także w I dywizji im. Tadeusza Kościuszki pod Lenino. I P.S.P. działający na terenie okupowanej ojczyzny w konspiracji został rozwiązany w dniu 18-ty stycznia 1945 roku rozkazem dowódcy pułku mjr. Adama STABRAWY pseud. BOROWY